Krachtlijnen van het project

  • Een uniek barokorgel op een uitzonderlijk hoogzaal

    Sinds 2018 installeert de Contius Foundation, een stichting van openbaar nut, in de Sint-Michielskerk te Leuven een barok Bachorgel.
    Dit unieke instrument heeft twee klavieren, achtendertig registers, 2021 pijpen.
    Op aanbeveling van binnen- en buitenlandse internationaal vermaarde organisten wordt het orgel nagebouwd naar voorbeeld van een instrument van de belangrijke 18de-eeuwse orgelbouwer Heinrich Andreas Contius.
    H.A. Contius was intimus van de Bach-familie, en vertrok richting Riga in Letland met een aanbevelingsbrief van Johann Sebastian Bach, waarin hij gerekend wordt tot het allerbeste wat de orgelbouw toen te bieden had.
    Het orgel dat in Leuven gebouwd wordt, is een reconstructie van het instrument dat H.A. Contius zelf in 1774-1779 voor de Heilige Drievuldigheidskerk in Liepaja (Letland) bouwde.
    Dit geschiedt met materiaal en de technieken zoals Contius die gebruikte, met de bedoeling een instrument te reconstrueren dat in ons land en ver daarbuiten ontbrak, het culturele erfgoed van Leuven en België aanzienlijk verrijkt, maar vooral de ontbrekende schakel is voor de studie, opleiding en de best mogelijke uitvoering van de muziek van de hele Bach-familie, en bij uitbreiding barokmuziek.
    Naar een idee van Sigiswald Kuijken werd het zeven ton wegende orgel opgetrokken op een speciaal daartoe door architect Jan Mannaerts ontworpen volledig houten hoogzaal, op historische hoogte, bovenop de nieuwe inkom.
    Aldus zullen voor het eerst in ons land solisten, koor en orkest rond het orgel kunnen musiceren.

  • Een wetenschappelijk project

    De bouw van het Leuvense orgel gebeurde aan de hand van een diepgaand wetenschappelijk en historisch onderzoek, dat grotendeels ter plaatse, in Liepaja, werd uitgevoerd.
    De uitstekende band met het Renovation Fund of the Holy Trinity Church in Liepaja, de prachtige kerk waarin het originele Contiusorgel staat, speelde hierin uiteraard een cruciale rol.
    Het hele onderzoek werd met de enthousiaste groep van jonge mensen gedeeld, die zich rond deze bijzondere kerk in Letland heeft verzameld, en dankzij deze input hun omgeving kon stimuleren voor het behoud en de restauratie van dit stukje hoogbarokke bouwkunst.

  • Een Bach-orgel in Leuven

    De resultaten van dit onderzoek in Liepaja waren de leidraad voor de bouw van het orgel dat in de Sint-Michielskerk wordt opgetrokken en (in de kerk) geïntoneerd.
    De eerste fase en een deel van de tweede fase van het orgel werden samen gebouwd door Flentrop Orgelbouw BV uit Zaandam in Nederland en Joris Potvlieghe, orgel- en clavichordbouwer uit Tollembeek, gespecialiseerd in de 18de eeuw.
    Joris Potvlieghe voltooide de fases twee en drie en intoneerde het orgel volledig in stijl en stemming van het Liepaja orgel zoals daar door Contius gebouwd.
    Het instrument is een uniek element in de gelaagde functies van deze bijzondere kerk.
    Als liturgisch en concert-instrument, uiteraard, maar ook als pedagogisch instrument, bijzonder geschikt voor opnames, en ondersteuning van het bijzondere project dat de Sint-Michielskerk uitdraagt als “Vredeskerk” in een brede internationale beweging.

  • Een Internationaal Contius-Bach festival

    Daarnaast is het orgel het centrale punt van het Internationaal Contius-Bach Festival in een tweejaarlijkse cyclus, met het ene jaar een zomeracademie voor jonge musici, een wetenschappelijk symposium, concerten, masterclasses.
    Er is ruimte voor experiment, ontdekkingen en avontuur.
    Het tweede jaar ligt de focus op de internationale orgelwedstrijd, met eveneens masterclasses, lezingen, concerten.
    Het 10-daagse Festival vindt plaats in de eerste helft van de maand juli.
    De eerste editie gaat door van 1 tot 9 juli 2022.

  • Meer dan een kopie

    Het orgel is deels een kopie en deels een historisch-wetenschappelijke nabouw van het barokorgel uit 1773/9 van Heinrich Andreas Contius (1708-1792/95?) in de Heilige-Drievuldigheidskerk in Liepaja (Letland).

    Met toestemming van de plaatselijke kerkgemeenschap werd het orgel diepgaand onderzocht en in groot detail (opbouw, materiaal, pijpen, mechaniek) beschreven.

  • Internationale Letland-Link.

    Dit enig overblijvend orgel van H.A. Contius vertegenwoordigt een orgelbouwstijl die tot de laatste ‘Bach-stijlen’ kan worden gerekend.
    Johann Sebastian Bach kende de familie Contius goed, lanceerde zelfs de carrière van de jongste Contius telg op het eind van zijn eigen leven (1749) met een zeldzame aanbevelingsbrief van zijn hand.

  • Wat maakt Contius zo speciaal

    Wat Contius zo speciaal maakt is de bevestiging van een zekere Gravität in de klank, met toch al een snuifje roccoco verfijning.
    Dit uit zich niet enkel in de legering van zijn pijpen, maar ook in kleinere – maar daarom niet minder bepalende – intonatiekenmerken.

    In vergelijking met de vroegere Silbermann- en Wagnerorgels klinkt dit type orgel misschien een tikkeltje eleganter, wat lichter, lichtvoetiger in zekere zin, zonder de stevige wortels van die stoere Duitse traditie te willen wegwerken.

  • Uit de as herrezen

    Het Leuvense Contiusorgel symboliseert ook de herrijzing van de Sint-Michielskerk als muzikaal centrum, iets wat de kerk altijd is geweest tot in 1944 een verkeerd gericht geallieerd bombardement in één klap haar Le Picardorgel (1744) verwoestte.

    Mede dankzij het akkoord van het Vlaams Gewest (afdeling Onroerend Erfgoed) en de stad Leuven staat het orgel op precies dezelfde plaats.

    Daarvoor is een nieuw hoogzaal gebouwd, volledig in hout, waarbij, zoals in het verleden, de zijbeuken van deze kerk betrokken worden.

    Voortaan kunnen ook solisten, koor en orkest rond het orgel musiceren.